พระพุทธเจ้ามีจริงหรือไม่ ยากจะทราบ เพราะพิสูจน์ไม่ได้

พระธรรมมีจริงพิสูจน์ได้ด้วยจิตที่ถึงพร้อมกับเหตุที่เกิดขึ้นจริง หรือที่เรียกว่า เห็นทุกข์จึงเห็นธรรม ต่อเมื่อเข้าใจแล้วว่าพระธรรมมีจริงโดยการพิสูจน์ด้วยตนเองจึงจะเข้าใจความสำคัญของพระสงฆ์ ในฐานะผู้นำสารแห่งพระธรรมผ่านกาลเวลา

เมื่อจิตน้อมรับ พระธรรมและพระสงฆ์แล้ว ก็จะเกิดความอยากรู้เองถึงเหตุที่มาแห่งพระธรรม อันว่าใครหนอเป็นผู้กำหนดให้เกิดแต่แรก นั้นหมายถึงพยายามที่จะศึกษาและเข้าใจถึงประวัติแห่งพระศาสดา ณ ขณะจิตที่ถึงพร้อมแล้ว

การศึกษาพุทธศาสนาจึงน่าจะเป็นไปตามลำดับดังนี้คือ พระธรรม พระสงฆ์ และพระพุทธ มากกว่า พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์

หากจิตที่ยังไม่ถึงพร้อม + การจัดลำดับความสำคัญผิด โดยเริ่มตั้งคำถามเสียก่อนว่า พระพุทธเจ้ามีจริงหรือเสียแล้ว ก็จะนำไปสู่ความลังเล เคลือบแคลงสงสัยในตัวบุคคล ก็พลอยจะไม่เชื่อสิ่งที่พระศาสดาสอนด้วยเช่นกัน โดยเชื่อว่าเป็นเรื่องอุปโลกขึ้นมาแต่ต้น เมื่อไม่มีหนึ่ง สองที่เป็นเหตุอันอ้างว่าเกิดจากหนึ่งจึงไม่มี

ปัญหาความเชื่อในพระธรรม
- จิตยังไม่ถึงพร้อม ยังไม่เข้าใจโลก ยังเด็กไป หรือประสบการณ์ชีวิตยังน้อย ยังไม่เข้าใจว่าชีวิตเป็นทุกข์ เมื่อไม่เห็นทุกขฺ์จึงยังไม่เห็นธรรม

ปัญหาความเชื่อในพระสงฆ์
- สิ่งที่พระทำไม่ได้เป็นพระธรรมเสมอไป ทำให้เกิดปัญหาเรื่องความเลื่อมใสศรัทธาในตัวบุคคล คือพระสงฆ์

ปัญหาความเชื่อในพระพุทธเจ้า
- พิสูจน์ไม่ได้

(Inspired by พระโต วัดเทพศิรินทราวาส)